Κείμενο: Αντώνιος Παπαδημητρίου, Δασολόγος – Περιβαλλοντολόγος
Πηγή: Μαθαίνοντας για τη Φύση και το Περιβάλλον

Είναι αξιοθαύμαστο πως τα φυτά παρόλο που δεν έχουν την ικανότητα να μετακινηθούν από μόνα τους, εποικίζουν μεγάλες επιφάνειες πάνω στη γη. Πώς όμως καταφέρνουν να μετακινούνται σε τόσο μεγάλες αποστάσεις; Οι τρόποι που θα αναφερθούν πιο κάτω αφορούν φυτά τα οποία επιλέγουν vα διασπείρουν τους σπόρους του με ξένα μέσα και όχι με δικούς τους μηχανισμούς.

Η διασπορά γίνεται με τρεις τρόπους. Αυτοί είναι οι εξής: μέσω του ανέμου, μέσω των ζώων και μέσω του νερού. Αντίστοιχα, τα φυτά ανάλογα με τον τρόπο που διασπείρονται οι σπόροι τους ονομάζονται ανεμόχωρα, ζωόχωρα και υδρόχωρα.

Τα φυτά καθόλη τη διάρκεια εξέλιξης τους έχουν αναπτύξει μηχανισμούς έτσι ώστε να μπορούν να αντεπεξέρχονται σε δύσκολες συνθήκες και να εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους. Γι΄αυτό ανάλογα με τον τρόπο που διασπείρουν τους σπόρους τους έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά ώστε να μπορούν να έχουν τη μέγιστη επιτυχία σε αυτό.

Ανεμόχωρα

Είναι τα φυτά στα οποία ο κύριος τρόπος μεταφοράς των σπόρων τους είναι μέσω του ανέμου. Αυτός ο τρόπος εξασφαλίζει στο φυτό ότι ο σπόρος του θα μεταφερθεί σε πολύ μεγάλες αποστάσεις και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και δεκάδες χιλιόμετρα μακριά. Τα φυτά που επιλέγουν αυτόν τον τρόπο είναι συνήθως ελαφρόσπορα έτσι ώστε η μεταφορά να είναι πιο εύκολη. Ορισμένα είδη που επιλέγουν αυτόν τον τρόπο μεταφοράς είναι οι λεύκες, η σημύδα, τα σφενδάμια, το σκλήθρο και άλλα.

Ζωόχωρα

Είναι τα φυτά που επιλέγουν ως μέσο μεταφοράς των σπόρων τους τα ζώα. Τα φυτά αυτά συνήθως έχουν καρπούς οι οποίοι έχουν μικρά “άγκιστρα” πάνω τους έτσι ώστε να “κολλάνε” στο τρίχωμα των ζώων. Ακόμα πολλά είδη φυτών ευνοούνται από τα ζώα χωρίς να είναι η αρχική τους επιδίωξη να μεταφέρουν τους σπόρους ή τους καρπούς τους μέσω των ζώων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι σκίουροι που αποθηκεύουν τα βελανίδια στις φωλιές τους στο έδαφος και ύστερα τους ξεχνούν. Επίσης τα πουλιά που τρέφονται με τους καρπούς μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις και αφήνουν τους σπόρους με τις κουτσουλιές τους. Ορισμένα είδη που επιλέγουν αυτό τον τρόπο μεταφοράς είναι η καστανιά, οι δρύες, η οξιά, η μηδική και άλλα.

Υδρόχωρα

Εδώ τα φυτά χρησιμοποιούν τη ροή του νερού ώστε να μεταφέρουν τους σπόρους τους πιο μακριά. Αυτό γίνεται κυρίως σε περιοχές όπου κυριαρχούν υδρόβια και υδροχαρή φυτά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διασπορά των καρπών του κοκοφοίνικα στα τροπικά νησιά του Ειρηνικού ωκεανού. Εκεί οι καρποί πέφτουν στη θάλασσα και πλέουν για αρκετές μέρες έως και μήνες μέχρι να βρουν στεριά για να βλαστήσουν.